Vlaams-Nederlandse integratie in vraag en antwoord

Politiek

Waarom zou een Nederlandse Confederatie voor de Vlamingen beter zijn dan België?

Nederland zou genoegen nemen met een confederatie, waarin elk van de partners baas blijft over zichzelf. Wallonië niet.
In een Nederlandse Confederatie zal Vlaanderen alvast geen tijd meer moeten steken in het verdedigen van zijn taalgebied. Het zal ook geen tijd meer moeten steken in eindeloze onderhandelingen die steeds weer op niets uitlopen. Buiten het Belgisch kader zal Vlaanderen een bedrag tussen de 10 en de 15 miljard euro op overschot hebben. Met zo’n buffer kan het er wel even tegen om “kleine broer” te zijn.
Kortom, met het verdwijnen van België komt een enorme reserve aan energie en geld vrij. De opgang die Vlaanderen de voorbije halve eeuw gemaakt heeft, zal eindelijk beginnen renderen

Waarom is een confederatie tussen Vlaanderen en Nederland politiek interessant?

Op politiek vlak kampen Vlaanderen en Nederland deels met dezelfde problemen, deels met andere. Vlaanderen bevindt zich in België, een staat waarvan steeds duidelijker wordt dat ze niet werkt en waarin verschillende groepen, hoofdzakelijk Nederlands- en Franstaligen, keer op keer botsen. In Nederland, waar de nationale politiek soepeler verloopt, ergert men zich ondertussen voornamelijk aan de Europese unie en andere internationale verbanden zoals de VN, waarbij simpelweg teveel kleine landjes zijn aangesloten om deze veel te zeggen te geven. Hechte samenwerking met een goeddeels gelijkgestemde partner kan Nederland en Vlaanderen op dit vlak veel opleveren. Maar ook bij andere problemen, denk bijvoorbeeld aan natuur- en milieubeleid, vreemdelingenpolitiek of de drukte op de wegen, is het ineenslaan van de handen nuttig. Voor hetzelfde probleem twee verschillende oplossingen uitwerken is tenslotte gewoon dubbel werk.

Hoe zal een unie van Vlaanderen/België met Nederland sterk staan in Europa?

Door de uitbreiding van de EU zijn België, Nederland en Luxemburg in een steeds marginalere positie komen te staan. Van founding fathers zijn ze gedegradeerd tot piepkleine landjes. Ook andere landen zien hun belang in de EU afnemen, maar voor Frankrijk is dat natuurlijk minder erg dan voor Nederland. Een politieke unie kan hun stem krachtiger doen klinken. Het Nederlandse cultuurgebied zal ook krachtiger vertegenwoordigd zijn wanneer de leden van de raad van ministers en de Europese Parlementsleden met één stem spreken.

www.clingendael.nl/publications/?id=5410 • www.clingendael.nl/publications/?id=6598 • www.clingendael.nl/publications/2000/20000500_cli_pap_aspeslagh.PDF

In welke vorm kan deze samenwerking tot stand komen?

Grofweg heb je vier mogelijkheden tot integratie. Kort zijn deze: een pakket losse verdragen over bepaalde materies, een confederatie, een federatie en een eenheidsstaat. Wat we nu kennen, is eigenlijk een pakket losse verdragen over onderwijs, over economie, over de taal (de Taalunie),…

Wij van de Baarle Werkgroep menen dat deze verdragen niet structureel en zonder visie zijn. Er wordt niet gestreefd naar een totaalresultaat dat al die aspecten omvat (onderwijs, taal, economie, sociale zaken,…). Graag hadden we dat anders gezien en dus stellen we voor dat Noord en Zuid gaan praten over een confederatie. Dit is een staatsvorm waarbij de samenstellende delen baas blijven over zichzelf, maar waarbij ze overeenkomen om bepaalde zaken samen te gaan organiseren, zoals bv. transport. Zo zal er maar één minister zijn die verantwoordelijk is in Vlaanderen/België en Nederland voor de treinsporen en de havens. Zo kan er tenminste een beleid gevoerd worden zodat er een vlotte verbinding is tussen elke twee plaatsen en kan men de grote havens (Antwerpen, Rotterdam, Vlissingen, Zeebrugge,…) vakkundig integreren. Als er een beleid gevoerd wordt waarmee een van de partners het niet eens is, zal de confederatie niet meer ervoor verantwoordelijk zijn.

Een confederatie biedt dus niets dan voordelen. Uiteraard zal de precieze staatsvorm en de exacte bevoegdheden moeten vastgelegd in een groot overleg tussen beide gebieden. Het kan zijn dat de geesten intussen dan voldoende gerijpt zijn om direct over te gaan tot een federatie (onderdelen hebben autonomie, maar het federale niveau kan dingen opleggen) of een eenheidsstaat. Maar voorlopig betracht de Baarle Werkgroep een confederatie.

Is deze unie een meerwaarde voor de democratie?

Democratie is een vaak verkeerd gebruikte term om een parlementair stelsel te omschrijven. Een zuiver vertegenwoordigend stelsel kan democratisch zijn als dat zo gewenst is door de meerderheid van de bevolking. Toch dienen de genomen beslissingen altijd op de meerderheid van de bevolking te kunnen rekenen. Een unie tussen Vlaanderen en Nederland lijkt een absolute voorwaarde te zijn om een democratie in te voeren. Dit dient te gebeuren op basis van een gezamenlijke toekomstvisie en in een sfeer van communautaire vrede. Democratie in België zal altijd neerkomen op een polarisatie tussen Vlaanderen en Wallonië (zoals destijds de Koningskwestie). Democratie in Nederland is wel mogelijk, maar zal vooral gedomineerd worden door het stedelijke Randstadgebied. Een unie tussen Vlaanderen en Nederland is veel meer in evenwicht. Ook een democratische Benelux is mogelijk omdat de dualiteit Vlaanderen-Wallonië verdwenen is. Het Zwitserse voorbeeld van een meertalige staat met verschillende godsdiensten bewijst dat dit kan en dat deze diversiteit zorgt voor meer evenwicht en stabiliteit.

Is dit nationalistisch?

Neen. Men kan om nationalistische redenen een hereniging van Vlaanderen en Nederland wensen, maar dit is niet de motivatie van de Baarle Werkgroep als geheel. De Baarle Werkgroep wil graag een hereniging omdat dit concrete voordelen biedt die het leven van de gewone man kwalitatief kunnen verbeteren. Dat wil niet zeggen dat we niet nieuwsgierig naar onze Nederlandse en Vlaamse broeders kijken en ons afvragen wat ons nu eigenlijk zo lang gescheiden heeft gehouden.

Economisch

Welke economische voordelen levert integratie op?

Op economisch gebied behoren de Nederlanden tot de top-10 van rijkste en meest welvarende landen in de wereld. Dit is niet in de laatste plaats te danken aan de mainport-functie. De twee grootste havens van Europa, Rotterdam en Antwerpen vormen samen met enkele kleinere dé poort tot Europa. Nu al hebben veel bedrijven één distributiecentrum voor beide havens. Gezien de toenemende eisen aan milieu en toegankelijkheid (zie de discussies over IJzeren Rijn, Betuwelijn, Doel, Tweede Maasvlakte en uitdieping van de Schelde), liggen samenwerking en specialisatie voor de hand. Dezelfde schaalvoordelen zijn te behalen voor de mainports in het luchtverkeer, Schiphol en Zaventem.

Welke positie bekleden we op wereldschaal?

Dat is een zeer moeilijke vraag. Simpelweg zou je het BNP van Vlaanderen en Nederland kunnen samentellen en dan gaan kijken naar de rest van de wereld. Maar dat is maar een halve waarheid. Er is geen twijfel mogelijk over de nadelige positie van Antwerpen en Rotterdam, die toch de poorten zijn van de Nederlanden. Als de grens tussen Vlaanderen en Nederland zou wegvallen, zou de economische invloedssfeer van beide havens, die toch relatief uit het centrum liggen van hun respectievelijke landen enorm uitbreiden en aldus ook de economische activiteit. Ook het bekomen schaalvoordeel zal voor een economische vooruitgang zorgen.

Cultureel

Is er een cultuurkloof tussen Vlaanderen en Nederland?

Wie de geschiedenis en cultuur van de Lage Landen bekijkt kan niet om de overeenkomsten heen. Het is dan ook niet vreemd dat Vlaanderen en Nederland op dit vlak goed met elkaar op kunnen schieten en o.a. in de vorm van het Cultureel Verdrag Vlaanderen-Nederland, de GENT-akkoorden en de Nederlandse Taalunie met elkaar samenwerken. In de praktijk blijkt er dan ook geen sprake te zijn van een cultuurkloof waarbij de gezellige, katholieke en bourgondische Vlaming lijnrecht tegenover de strakke, protestantse en calvinistische “Hollander” zou staan.

Is het zo moeilijk om de positie van het Nederlands in twee aparte landen te verdedigen?

Uiteraard. Sinds de federalisering van België zijn de Nederlandstaligen gelukkig zelf bevoegd in deze materie, maar toch is er een te beperkt overleg en een te beperkte gezamenlijke visie over de positie van het Nederlands in Europa en de wereld. Er is veel verbeterd met de Nederlandse Taalunie, maar uiteindelijk zijn het toch steeds de landen die beslissen.

En wat met de artiesten?

Inderdaad, tal van artiesten kunnen vandaag al terecht in zowel Vlaanderen als Nederland. Denken we maar aan Marco Borsato, Boudewijn de Groot, Urbanus,… Ook zijn er tal van Vlaams-Nederlandse coproducties in de filmwereld, een business waar je toch een relatief grote schaal moet kunnen hanteren. Om hun artistieke ei kwijt te kunnen, moeten al die artiesten twee wettelijke stelsels doorploeteren, niet alleen om hun werk verkocht te krijgen, maar ook om subsidies aan te vragen voor de minder commerciële kunstrichtingen. Een grote overkoepelende Vlaams-Nederlands cultuurinstelling zou dit piekfijn kunnen regelen zonder de nodige kafkaiaanse toestanden.

Geef eens enkele voorbeelden van Vlaams-Nederlandse cultuur?

Allereerst heb je de zender BVN, het Beste van Vlaanderen en Nederland, die Vlaamse en Nederlandse programma’s uitzendt via de satelliet en dus wereldwijd te ontvangen is. Qua statement kan dat tellen. Suske en Wiske, de stripreeks, evolueerde van typisch Vlaams naar een meer overkoepelend Groot-Nederlands. Tegenwoordig kan je niet meer zeggen of Suske en Wiske Vlaams dan wel Nederlands zijn, vliegen ze met KLM, beleven ze avonturen in de Deltawerken,… Talrijke artiesten hebben carriere gemaakt in Vlaanderen en Nederland: Toon Hermans, Urbanus, Marco Borsato, Kurt Rogiers, Boudewijn de Groot,… Sint-Niklaas komt de brave Vlaamse en Nederlandse kindertjes bezoeken op zijn witte schimmel. In Wallonië komt hij ook wel, maar dan op een ezel. Er zijn natuurlijk nog wel voorbeelden te vinden, maar deze FAQ mag niet te lang worden.

Sociaal

Wat met de wachtlijsten in Nederland? Komen die ook naar Vlaanderen?

Dat is uiteraard niet de bedoeling, het is niet de betrachting de slechte situaties te exporteren. Nederland en België hebben momenteel een erg verschillend zorgsysteem. We kunnen die systemen momenteel best naast elkaar laten bestaan tot ze meer op elkaar afgestemd zijn. Dat kan door beide systemen voor elkaar open te stellen, zodat Vlaamse patiënten in Nederland en omgekeerd terecht kunnen. Nu komt er teveel administratieve rompslomp bij kijken en dat kan geen betrachting zijn. Ook de vlucht van Vlaamse artsen en tandartsen naar Nederland kan worden stopgezet en wachtlijsten voorkomen door hen hetzelfde kader te geven om in te functioneren.

Wat met de vakbonden en andere sociale partners?

Helaas is dit een neutrale operatie wat betreft de vakbonden. Hun macht zal wel toenemen door een groter ledenaantal, maar de werkgeversverenigingen worden uiteraard ook groter. We gaan dus niet in belgicistische drogredenen vervallen dat hoe groter het land is, hoe beter dit is voor “de mensen”, lees: de vakbonden. Die aanhankelijkheid aan België tegen Vlaams-separatistische of confederalistische tendenzen in heeft trouwens andere redenen die ons hier te ver zouden voeren. Wat wel is, is dat bij sociale herverdeling er geput kan worden uit grotere potten, wat dus in theorie stabielere sociale systemen garandeert.

Historisch

Zijn historische argumenten eigenlijk wel relevant?

Ja en nee. Enerzijds zou een nooit samen gaan van de Lage Landen in het verleden geen hinderpaal zijn om dit wel in de toekomst uit te voeren mits er hier voordelen aan zijn. Anderzijds verklaart die gemeenschappelijke achtergrond die we wel degelijk hebben waarom we zo goed samen passen. We moeten kijken naar de feiten zoals ze zijn: Vlamingen en Nederlanders hebben veel gemeen en dat kunnen we internationaal uitspelen. Hoe komt dit? Omdat we eigenlijk samen horen, maar door het militaire succes van een paar Spaanse krijgslieden toevallig gescheiden zijn.

België en Nederland hebben toch maar slechts 15 jaar gemeenschappelijk?

Dan bedoelen ze meestal de 15 jaar van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden van 1815 tot 1830. Dat is dus niet correct. Reeds in de vroege middeleeuwen werden allianties gesloten tussen de kleine vorstendommen die later de Nederlanden zouden worden. Iets minder democratisch was het langzaam in handen komen van de Bourgondische hertogen, vooral sinds Filips de Stoute. Uiteraard waren er ook contacten met niet-Nederlandse gebieden, maar toch waren het vooral de Nederlanden die samen klitten.

Waarom willen wij die Hollanders terug nadat we ze hebben buitengesmeten?

“We”, dat zou dan slaan op de Belgen natuurlijk. “We” hebben de Nederlanders helemaal niet buiten gegooid, maar zijn het slachtoffer geweest van een kleine extremistische groep die door een ongeziene speling van het lot erin geslaagd is om de geschiedenis te veranderen. Er bestond in 1830 helemaal geen anti-Hollands sentiment onder de Vlamingen. Natuurlijk, er waren wel wat conflictjes geweest, onder andere over de priesteropleiding en het gebruik van Frans in het bestuur. Zelfs ten tijde van de beroemde Septemberdagen in 1830, ging de Nederlandse kroonprins Willem enkel vergezeld van zijn chef-staf wandelen in het centrum van Brussel, terwijl hij de vorige dag bijna gelynchd werd. Dat toont het georchestreerde van die toestand aan, waarbij een kleine elite een sociaal oproer (geen nationalistische opstand) kaapte voor haar eigen agenda. Dat, gecombineerd met een wat knullige aanpak van het officiële gezag, verklaarde waarom dit kransje uiteindelijk de macht naar zich toetrok. Die Belgische Revolutie was een spijtige vergissing (dixit o.a. ook Louis Tobback) die de Nederlanden ongewild deed splitsen.

Waarom zouden wij de Belgen terugnemen nadat dat ondankbare tuig het heeft afgetrapt?

Zoals uit vorige vraag blijkt dat de meeste Vlamingen die splitsing betreurden en uiteindelijk dienden te accepteren met de dreiging van terreur. Zo werden de huizen van openlijke orangisten geplunderd en zijzelf gemolesteerd door de opstandelingen. In Nederland was dit onbegrijpelijk nadat koning Willem I hen zo goed verzorgd had en ontstond de mythe van het muitzieke rot, het ondankbare tuig. In feite moet u begrijpen dat de meeste Belgen, Franstaligen en Vlamingen, gegijzeld werden door die kleine kliek (Alexandre Gendebien, Sylvain Van De Weyer, Charles Rogier, Joseph Lebeau,…).

Waar had een unie in het verleden het verschil kunnen maken?

(oorlog Engeland, de handelsmacht in 1830, vermijden van de Wereldoorlogen,…)

Het zal altijd koffiedik kijken zijn en gissen blijven als het gaat over what-if verhalen. Maar we kunnen wel goede argumenten geven dat de twee Wereldoorlogen misschien niet zouden plaats gehad hebben. De Eerste Wereldoorlog was wellicht een Frans-Duits conflict gebleven, want Duitsland zou nooit over het grondgebied van een middelgroot land en een sterk economisch rijk durven Frankrijk aanvallen. Groot-Brittannië zou de Belgische neutraliteit niet moeten verdedigen en de hele carroussel die de Grote Oorlog in gang zette zou niet op gang komen. Dit Frans-Duits conflict zou waarschijnlijk door Duitsland gewonnen zijn, dat militair er beter aan toe was, wat de vernedering van Duitsland zou vermijden (het verdrag van Versailles, de bezetting van het Ruhrgebied,…) en aldus de voedingsbodem voor het nazisme en dus de Tweede Wereldoorlog.

Institutioneel

Waarom een confederatie?

Hoewel de voordelen van samenwerking overduidelijk zijn en er in beide landen draagvlak lijkt te bestaan, is enige nuchterheid wel geboden. Er zijn zeker ook verschillen tussen Vlaanderen en Nederland gegroeid, al was het maar in de overheidsstructuren. Denken dat beide landen meteen en volledig kunnen worden samengevoegd, is te gemakkelijk. Samensmelting kan daarom (voorlopig) het best gebeuren in de vorm van een confederatie, een bestuurlijk samenwerkingsverband waarin zelfstandige staten per onderwerp bepalen op welke gebieden ze samenwerken, bij een samenwerking met meerdere partijen houdt elke partij de vrijheid buiten de samenwerking te blijven. Op die manier krijgen ze niks tegen hun wil opgelegd.

Wat met Brussel?

Brussel is in onze ogen een Vlaamse stad die wij graag aan de samenwerking zouden zien deelnemen en met wie zeker over samenwerking onderhandeld moet worden. Maar claimen doen we Brussel niet. Mochten haar inwoners niet willen samenwerken, dan zullen de Nederlanden zonder haar door moeten.

Zal Vlaanderen zijn EU-lidmaatschap verliezen als het zich afscheurt van België?

Indien Vlaanderen een eigen zelfstandige staat in Europa zou willen worden, dan kan dit moeilijk worden, zeker als er francobelgische chantage in het spel is. Maar we kunnen dit voorkomen door een land in het Koninkrijk der Nederlanden te worden.

Wat met de Nederlandse Antillen?

In de relatie tussen Nederland en haar overzeese gebiedsdelen vinden momenteel veranderingen plaats. Aruba, Curaçao en Sint Maarten vormen straks alledrie eigen landen binnen het koninkrijk der Nederlanden waar Bonaire, Sint Eustatius en Saba bijzondere gemeenten worden. De meest logische optie bij de vorming van een Vlaams-Nederlandse confederatie zou daarom zijn om de kleine eilanden gemeenten te laten blijven en de grote eilanden als staat in de confederatie op te nemen.

Wat met Wallonië?

Wij zien Vlaanderen met Brussel en Nederland als vanzelfsprekende voortrekkers binnen een confederatie, niet in de laatste plaats vanwege de succesvolle ervaring met onderlinge samenwerking. Toch is ook een samenwerking met andere historische delen van de Lage Landen, waaronder Wallonië, niet uit te sluiten. Om te voorkomen dat de Belgische problemen blijven bestaan en de samenwerking net zo verzandt als in de huidige Benelux, met de natiestaat België als belangrijkste stoorzender en struikelblok, moeten eventuele partners wel bereid zijn het vrijblijvende en Nederlandstalige karakter van de samenwerking te aanvaarden.